Εχοντας στο πηδάλιό του τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, συνέδεσε άρρηκτα το όνομά του με τις λέξεις «ελευθερία», «πατρίδα» και «νίκη», χωρίς να γνωρίσει ποτέ την ήττα και την ατίμωση. Πήρε το βάπτισμα του πυρός το 1912, με την έναρξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, όπου και έγραψε την πλέον ένδοξη πολεμική περίοδό του, ενώ στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη, το 1918, υψώνοντας την ελληνική σημαία ως μία από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις.
Οταν στις 17 Οκτωβρίου του 1944 το θωρηκτό επέστρεψε από το Πορτ Σάιντ φέρνοντας μαζί του την τότε εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Ελλάδα, ο κόσμος με δάκρυα στα μάτια το υποδεχόταν στην προβλήτα του Φαληρικού Ορμου. Το 1952 το ένδοξο, αλλά κουρασμένο σώμα του «Μπάρμπα Γιώργη», όπως συνήθιζαν να το αποκαλούν τα πληρώματά του, παροπλίζεται. Ο ειρηνικός επίλογος της πολεμικής δράσης του θωρηκτού γράφεται στα αμέσως επόμενα χρόνια. Από το 1957 έως το 1983 βρίσκεται αγκυροβολημένο στον Ναύσταθμο του Πόρου, ενώ το 1984 ρυμουλκείται στο Φάληρο, όπου δένει για πάντα. Από το 1984 το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε να το μετατρέψει σε πλωτό μουσείο. Ενα αγέρωχο σύμβολο της ελληνικής ναυτοσύνης και του πολεμικού ηρωισμού, το οποίο διατηρεί ζωντανή την εδραιωμένη στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων ιστορική κληρονομιά θάρρους και αυταπάρνησης. Κι όμως, όπως φαίνεται, το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ» ίσως καταφέρει να σηκώσει τις άγκυρες και να βγει και πάλι στις θάλασσες – όχι ως σύγχρονο όπλο του ελληνικού στόλου, αλλά ως κινητό σύμβολο ελευθερίας.
Αυτό είναι το όνειρο λίγων ρομαντικών ανθρώπων, με πρωτεργάτη τον εφοπλιστή Αλέξανδρο Γουλανδρή. Ο τελευταίος οραματίζεται, μέσω μιας διόλου ευκαταφρόνητης δωρεάς, να καταφέρει, πάντα σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, να πλεύσει και πάλι στα νερά του Αιγαίου αυτό το μοναδικό πολεμικό πλοίο, το οποίο έχει πάρει διαστάσεις ιστορικού μύθου στη λαϊκή μνήμη.
Μέχρι σήμερα ωστόσο το θωρηκτό, λειτουργώντας ως πλωτό μουσείο, έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει δεξιώσεις και εξυπηρετήσει διάφορες εκδηλώσεις – όχι πάντοτε επιτυχημένες. Ως πικρή ανάμνηση υπενθυμίζεται το ξέφρενο πάρτυ του ζεύγους Πατίτσα – Χρουσαλά, πριν κάποια χρόνια, όταν στα θρυλικά καταστρώματά του οι εγκατεστημένοι εκτυφλωτικοί προβολείς, οι χλιδάτοι μπουφέδες και η χορευτική πίστα με τα φωτορυθμικά για καρσιλαμάδες και τσιφτετέλια διέγραφαν τον ελάχιστο σεβασμό που οφειλόταν στην ιστορία του θωρηκτού, καθώς οι θαμώνες επιδίδονταν σε ασύδοτο νυχτερινό κλάμπινγκ, μετατρέποντας τις ηρωικές παραδόσεις του σε σόου εξεζητημένης σαπουνόπερας.
Μετά τον σάλο που ξεσηκώθηκε για τη βεβήλωση ενός εθνικού μνημείου, η ηγεσία τόσο του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού όσο και του υπουργείου Εθνικής Αμυνας αρνήθηκαν οποιαδήποτε παραχώρηση για ιδιωτικές εκδηλώσεις που προσβάλλουν το εθνικό συναίσθημα χάριν της επίδειξης της οικονομικής ισχύος ή λόγω της επιπολαιότητας ατόμων της σόουμπιζ που έχουν δημοσιότητα. Το «Γ. Αβέρωφ» ως πλωτό μουσείο διατίθεται έκτοτε μόνο για επισκέψεις χιλιάδων μαθητών και εκατοντάδων συλλόγων από ολόκληρη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
12 Μαρτίου 1910
Καθέλκυση του «Αβέρωφ»
Και πάλι στο Αιγαίο
Το όραμα για να εξέλθει και πάλι στο Αιγαίο αυτό το ιστορικό πολεμικό πλοίο γεννήθηκε ύστερα από την παρότρυνση ανθρώπων του Συλλόγου Οικολόγων Υδρας, αλλά και Ελλήνων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίοι ζήτησαν την οικονομική στήριξη του κ. Γουλανδρή. Ο εφοπλιστής φαίνεται ότι έχει ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα για οικονομική ενίσχυση, η οποία θα βοηθήσει στις εργασίες συντήρησης και ανακατασκευής μεγάλου μέρους του πλοίου.
Oπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν το φιλανθρωπικό έργο του Αλέξανδρου Γουλανδρή, το όραμα να σηκώσει άγκυρα και να ξαναβγεί το θωρηκτό στη θάλασσα μπορεί πράγματι να υλοποιηθεί. Αυτό άλλωστε τονίζεται και στην τελευταία παράγραφο της επιστολής που έστειλε στον ίδιο ο Σύλλογος Οικολόγων Υδρας, με επικεφαλής τον πρόεδρό του Μανώλη Τσακίρη, ο οποίος τον παροτρύνει να χρηματοδοτήσει τις εργασίες συντήρησης του πλοίου. Συγκεκριμένα, η επιστολή αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ως τοπικός φορέας της γενέτειρας του Ναυμάχου Παύλου Κουντουριώτη και ως Ελληνες πολίτες, γνωρίζοντας τη διαχρονική ευαισθησία της οικογένειάς σας και τη δική σας προσωπικά στα εθνικά θέματα, σας παρακαλούμε θερμά να κάνετε ό,τι μπορείτε για τη σωτηρία του ιστορικού αυτού πολεμικού πλοίου.
Και ίσως κάποτε μπορέσει, με την ελληνική σημαία αναρτημένη στον ιστό του, να ταξιδέψει ξανά στο Αιγαίο όχι ως απειλή, αλλά ως ισχυρό σύμβολο ειρήνης, εθνικής αξιοπρέπειας και αναγκαίας υπενθύμισης ότι το Αιγαίο ήταν, είναι και θα παραμείνει ελληνική θάλασσα, κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού». Για να μπορέσει όμως το συγκεκριμένο πλοίο να βγει στα ανοιχτά θα πρέπει προηγουμένως να εφοδιαστεί με νέες μηχανές, να ανακατασκευαστεί το κατάστρωμα και να γίνουν μεγάλες επισκευαστικές εργασίες και αντικαταστάσεις υλικών, κυρίως στο μηχανοστάσιό του.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο δικηγόρος του ομίλου του κ. Γουλανδρή, Δημήτρης Κωστόπουλος, θα έχει τις επόμενες ημέρες συναντήσεις με τους αρμόδιους φορείς του Πολεμικού Ναυτικού ώστε να εξετάσουν πώς και πότε θα δοθούν χρήματα για να ξεκινήσουν οι απαραίτητες αρχικές εργασίες στα σημαντικότερα μέρη του πολεμικού πλοίου και κατόπιν να γίνει ο δεξαμενισμός του, ώστε κάποια στιγμή να μπορέσει λειτουργήσει εν πλω.
1 Σεπτεμβρίου 1911
Υποδοχή του πλοίου στον Φαληρικό Ορμο
Ποιος είναι ο Αλέξανδρος Γουλανδρής
Χορηγός είναι η λειτουργία -με καταγωγή από την αρχαία Ελλάδα- που τιμά και με το παραπάνω ο «Μέγας Αλέξανδρος», όπως τον αποκαλούν όσοι γνωρίζουν τον Αλέξανδρο Γουλανδρή. Γιος του Νικόλαου Ι. Γουλανδρή, μαζί με τον αδελφό του Γιάννη και τον δίδυμό του Λεωνίδα συνέχισαν μετά τον θάνατο του πατέρα τους, το 1957, την οικογενειακή παράδοση στη ναυτιλία, ενώ η αδελφή τους Αννα συνέδεσε το όνομά της, ως σύζυγος του αείμνηστου ηθοποιού Δημήτρη Χορν, με το Ιδρυμα Γουλανδρή-Χορν. Ο κ. Γουλανδρής, διανύοντας πλέον την ένατη δεκαετία της ζωής του, παραμένει ένας απλός και προσιτός άνθρωπος, ο οποίος μοιράζει τη ζωή του μεταξύ Αθήνας, Χινίτσας στο Πόρτο Χέλι και Ελβετίας. Το σαλέ που διατηρεί στο Γκστάαντ έχει γίνει σημείο συνάντησης πολλών κορυφαίων εφοπλιστών και εξεχόντων συλλεκτών έργων τέχνης.
Το όνομά του σπανίως εμφανίζεται στις κοσμικές στήλες, ενώ φωτογραφίες του δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Ανθρωπος πράος, αφοσιωμένος στην οικογένεια και τις επιχειρήσεις του, πέρα από το πάθος του για τη θάλασσα και την τέχνη προσφέρει αθόρυβο φιλανθρωπικό έργο εκεί που πιστεύει ότι η βοήθειά του θα πιάσει τόπο. Ακόμη και όταν η μοίρα θέλησε να χάσει τη μία από τις τρεις κόρες του, τη Βιολάντω, εκείνος και η σύζυγός του Μαριέττα δεν το έβαλαν κάτω. Μεγάλωσαν με τις αξίες και ανέθρεψαν με τις αρχές που και εκείνος είχε λάβει από την ανδριώτικη οικογένειά του τις άλλες δύο κόρες του, τη Μαρία-Λούλα και την Αλεξάνδρα.
Σήμερα ο κ. Γουλανδρής, ο μόνος εν ζωή από τα τέσσερα αδέλφια του, συνεχίζει την ιστορία της οικογενειακής δυναστείας στη ναυτιλία μαζί με τους υπόλοιπους κληρονόμους και τη νέα γενιά των Γουλανδρήδων. Ο όμιλος, που φέρει το όνομα του Νικόλαου Γουλανδρή -N.J. Goulandris Group- πρωτοστατεί στην παγκόσμια ναυτιλία με πλοία που φέρουν την ελληνική σημαία. Το 1994 με δωρεά του ζεύγους Αλέκου και Μαριέττας Γουλανδρή εις μνήμην της κόρης τους Βιολάντως ανακατασκευάστηκε ο φάρος Τουρλίτης, στην Ανδρο, στην αρχική του μορφή και από τότε λειτουργεί. Σημαντική, επίσης, είναι η παρουσία του στον κόσμο της τέχνης. Δεκάδες πίνακες και διάφορα άλλα έργα κοσμούν τα σπίτια του σε Αθήνα, Πόρτο Χέλι και Ελβετία. Το όνομά του είχε γραφτεί πριν από τρία χρόνια στη «New York Post» όταν σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s πουλήθηκε, πάνω από 100 εκατ. δολάρια, το εξαίσιο γλυπτό του Αλμπέρτο Τζιακομέτι «Το Αρμα».
Ο μαικήνας, εφοπλιστής, φιλάνθρωπος και συλλέκτης Αλέξανδρος Γουλανδρής
17 Οκτωβρίου 1944
Επιστροφή της εξόριστης κυβέρνησης
10 Ιουνίου 1984
Γίνεται πλωτό μουσείο στον Φλοίσβο
10 Ιουνίου 2010
Γαμήλιο πάρτυ
Η παραχώρηση χρήσης του καταστρώματος για δεξιώσεις όπως αυτή του γάμου Πατίτσα – Χρουσαλά στοιχειώνει την ένδοξη ιστορία του πλοίου
