του Θεόφραστου Ανδρεόπουλου
Το συνολικό πλανητικό χρέος έχει φτάσει πλέον στα όρια της νοσηρής φαντασίας αφού σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι οφειλές των 20 πιο χρεωένων χωρών (η Ελλάδα είναι στην δεύτερη θέση λόγω Μνημονίων) σε συνδυασμό με το «γαλαξιακό» χρεός των ΗΠΑ που χαλαρά διεκδικούν το «πρωτάθλημα» με χρέη άνω των 19,5 τρισ. δολ., απειλούν να «βουλιάξουν» την υφήλιο με μια «έκρηξη» οικονομικής καταστροφής.
Δυστυχώς όπως η Ιστορία έχει διδάξει τα χρέη διαγράφονται μόνο με πολέμους. Και μόνο μετά από έναν γενικό μεγάλο πόλεμο μπορεί να υπάρξει ένα restart.
Μέχρι σήμερα οι Αμερικανοί οι οποίοι τυπώνουν αφειδώς είχαν καταφέρει να αποφύγουν τον πληθωρισμό διότι διοχετεύουν τα δολάρια στον υπόλοιπο πλανήτη. Όμως το δολάριο τείνει να γεμίσει πλέον και τον υπολοιπο κόσμο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα στις 20 χώρες βρίσκεται και η Κύπρος όπως και η Ιρλανδία αλλά και η Πορτογαλία που και αυτές αντιμετώπισαν την λαίλαπα των Μνημονίων. Τυχαίο;
Βέβαια τα μεγέθη των δύο ελληνικών κρατών δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνα των ΗΠΑ, Ιταλίας, Βρετανίας, Γαλλίας κ.λ.π
Φυσικά η Ρωσία απουσιάζει από την λίστα διότι το δημόσιο χρέος της είναι μόλις 17%! Με δεδομένο ότι διαθέτει όλες τις απαιτούμενες πρώτες ύλες στο έδαφός της και είναι ο μεγαλύτερος σιτοβολώνας του πλανήτη γίνεται κατανοητό ότι ναι μεν δεν μπορεί να κάνει οικονομική επέκταση λόγω κυρώσεων από την Δύση αλλά μπορεί να αντέχει για… αιώνες.
Αντίθετα οι δυτικές χώρες έχουν φτάσει σε μια κατάσταση άκρως επικίνδυνη.
Αναλυτικά:
1. Ιαπωνια – 243,2%
Δυο δεκαετίες οικονομικής αποτελμάτωσης και μια σειρά από λανθασμένες κινήσεις βούτηξαν την Ιαπωνία σε ένα δυσβάσταχτο χρέος. Ωστόσο, όπως και η Σιγκαπούρη το μεγαλύτερο χρέος της χώρας είναι εσωτερικό και ευκολότερα διαχειρίσιμο. Επιπλέον οι κινήσεις του πρωθυπουργού Shinzo Abe κατάφεραν να σταθεροποιήσουν την αναλογία και να βελτιώσουν σημαντικά τις οικονομικές προοπτικές της Ιαπωνίας.
2. Ελλαδα – 173,8%
Η ελληνική οικονομία έχει γονατίσει από τα χρέη και βρίσκεται σε ύφεση εδώ και κάποια χρόνια. Η χώρα κατέβαλε πάνω από 10 δισ. σε δόσεις στο ΔΝΤ μόνο πέρσι και τα προγνωστικά δεν είναι αισιόδοξα. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η αναλογία χρέους/ΑΕΠ θα φτάσει το 180% μέχρι το τέλος της δεκαετίας που διανύουμε.
3. Λιβανος – 139,7%
Η χώρα φλερτάρει με τη χρεοκοπία καθώς έχει συγκεντρώσει τεράστια χρέη τα τελευταία χρόνια για μια σειρά από λόγους. Η σύγκρουση με την γείτονα Συρία έχει στοιχίσει στην οικονομία της χώρας ποσό ίσο με το 15% του ΑΕΠ της, οι επενδύσεις από τις χώρες του Κόλπου έχουν μειωθεί και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις δεν έγιναν ποτέ.
4. Τζαμαικα – 138,9%
Η Τζαμάικα μόλις αρχίζει να συνέρχεται από την οικονομική δυσχέρεια που έκανε την εμφάνισή της στα τέλη της δεκαετίας του ’90 μέχρι της αρχές του 2000, ανεξάρτητα από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό του χρέους της απορρέει από την εν λόγω περίοδο. Στην πραγματικότητα σύμφωνα με τους ειδικούς ένα μεγάλο ποσοστό του χρέους οφείλεται στις ζημίες που υπέστη ο τραπεζικός τομέας και η Air Jamaica μεταξύ άλλων.
5. Ιταλια – 132,5%
Η Ιταλία ήταν ήδη χρεωμένη μέχρι το λαιμό και πριν την οικονομική κρίση του 2008. Η αναλογία χρέους/ΑΕΠ ξεπέρασε το 100% καθόλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 και τις αρχές του 2000. Η κρίση χειροτέρευσε τα πράματα όπως ήταν αναμενόμενο αλλά μοιάζει να υπάρχει κάποιο φως στο τούνελ. Οι ειδικοί προβλέπουν μια μικρή μείωση της αναλογίας το 2017.
6. Πορτογαλια – 128.8%
Ακριβώς όπως και η Ιρλανδία, έτσι και η Πορτογαλία χτυπήθηκε άσχημα από την οικονομική κρίση του 2008. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δανειστεί για να μην πτωχεύσει η χώρα και ως εκ τούτου το εθνικό χρέος έφτασε στο 128,8%, πράγμα που θα δυσκολέψει τη χώρα περαιτέρω σύμφωνα με το Moody’s.
7. Ιρλανδια – 122,8%
Η Ιρλανδία η οποία εγγυήθηκε για τις τράπεζές της επηρεάστηκε πολύ από την παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, και αναγκάστηκε να καταφύγει στο δανεισμό για να τα καταφέρει ενώ αρνήθηκε να αυξήσει τους εταιρικούς φόρους. Η οικονομία από τότε έχει ανακάμψει σημαντικά και παρά την αναλογία χρέους/ΑΕΠ στο 122,8% αναμένεται να πέσει στο 99% μέχρι το τέλος του 2016.
8. Κυπρος – 112%
Η οικονομική κρίση που έπληξε την Κύπρο το διάστημα 2012–2013 είναι ο λόγος της θλιβερής αυτής αναλογίας χρέους/ΑΕΠ, η οποία βρίσκεται πολύ πάνω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης τα τελευταία χρόνια. Ευτυχώς οι ειδικοί προβλέπουν μια σταδιακή μείωση της αναλογίας καθώς η κυπριακή οικονομία ανακάμπτει σταθερά.
9. Μπουταν – 110,7%
Το βασίλειο αυτό στα Ιμαλάια όρη βρίσκεται όλο και πιο χρεωμένο τα τελευταία χρόνια. Η κυβέρνηση δανείζεται μεγάλα ποσά προκειμένου να καταπολεμήσει τη φτώχεια και να χρηματοδοτήσει μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα τα οποία ελπίζει να της αποφέρουν κέρδη για να εξυπηρετήσει το αυξανόμενο χρέος της.
10. ΗΠΑ – 104,5%
Ο συνδυασμός της προσπάθειας διάσωσης των τραπεζών, οι μειώσεις των φόρων από τη διαχείριση του George W Bush και οι κοστοβόροι πόλεμοι στο εξωτερικό είχαν επίπτωση όπως είναι φυσικό στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ το οποίο είναι κυρίως προς ξένους πιστωτές. Παρόλο που είναι διαχειρίσιμο, η αναλογία χρέους/ΑΕΠ ανήλθε στο ανησυχητικό ποσοστό του 104,5% την περίοδο 2014/15.
11. Σιγκαπουρη – 103,8%
Η αναλογία χρέους/ΑΕΠ της Σιγκαπούρης μπορεί να φαίνεται δραματική αλλά η οικονομία της είναι σε αρκετά καλή κατάσταση. Όλα τα χρέη της Σιγκαπούρης είναι εσωτερικά, γεγονός που τα καθιστά σχετικά διαχειρίσιμα.
12. Βελγιο – 99,8%
Ο «νέος ασθενής της Ευρώπης», όπως αποκαλείται πλέον από μερικούς το Βέλγιο έχει δανειστεί υπέρογκα ποσά από την αρχή της οικονομικής κρίσης το 2008 και η αναλογία χρέους/ΑΕΠ έχει εκτοξευθεί στο 99,8% το 2014/15. Η χώρα ακόμη πληρώνει το τίμημα για τις υπερβολικα΄ακριβές εξαγορές που έκανε, όπως η κρατικοποίηση της Dexia Bank Belgium.
13. Πρασινο Ακρωτηριο – 95%
Τα έσοδα από τον τουρισμό αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια αλλά η έλλειψη φυσικών πόρων έχει επιπτώσεις στον κρατικό προϋπολογισμό. Ο υπουργός οικονομικών της χώρας σκοπεύει να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες αυξάνοντας παράλληλα του φόρους προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
14. Γαλλια – 93,9%
H χλιαρή οικονομία αποτελεί την αιτία της ζοφερής αυτής αναλογίας χρέους/ΑΕΠ. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι η Γαλλία πάσχει σε θέματα ανταγωνισμού και αντιμετωπίζει υψηλά ποσοστά ανεργίας, ενώ οι κυβερνητικές δαπάνες έχουν αυξηθεί σημαντικά.
15. Ισπανια – 93,8%
Παρόλο που η ισπανική οικονομία δείχνει σημάδια ανάκαμψης, η μεγάλη ύφεση η οποία προκλήθηκε από τη φούσκα των ακινήτων το 2008 βούτηξε τη χώρα στο χρέος. Το 2007 η αναλογία χρέους/ΑΕΠ της Ισπανίας βρισκόταν στο 36% αλλά δυστυχώς ανέβηκε στο 93,8% την περίοδο 2014/15.
16. Μπαρμπαντος – 92%
Στο πανέμορφο αυτό νησί της Καραϊβικής τα χρέη αυξάνονται σταδιακά εδώ και πολλά χρόνια σύμφωνα με τους Moody’s. Παρόλο που η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε περικοπές στον δημόσιο τομέα η ανάπτυξη δεν ήρθε στους τομείς του τουρισμού και στο offshore banking, τα δύο μεγάλα χαρτιά της χώρας και η αναλογία χρέους/ΑΕΠ ανέβηκε στο 92% σύμφωνα με τους πρόσφατους υπολογισμούς.
17. Ισλανδια – 90,2%
Το 2007 η Ισλανδία είχε μια αναλογία χρέους/ΑΕΠ της τάξης του 28,5% αλλά την χρονική περίοδο 2008–2011 η οικονομική κρίση που χτύπησε την Ισλανδία είχε μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δανειστεί δισεκατομμύρια δολάρια από το ΔΝΤ κι άλλες χώρες όπως η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως εκ τούτου η αναλογία χρέους/ΑΕΠ έφτασε στο 90,2% το 2014/15.
18. Ηνωμενο Βασιλειο – 90,1%
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του πρώην υπουργού οικονομικών George Osborne ο οποίος επιχείρησε να μειώσει τις δαπάνες, η χώρα δεν κατάφερε να τιθασεύσει την αναλογία χρέους/ΑΕΠ που εκτοξεύτηκε από 78,4% το 2010 στο 90,1% το 2014/2015. Ωστόσο, τα προγράμματα λιτότητας του Osborne ενδέχεται τελικά να αποδώσουν καθώς προβλέπεται μια σταθερή πτώση της εν λόγω αναλογίας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
19. Αιγυπτος – 89,2%
Μετά την αραβική άνοιξη, η Αίγυπτος βίωσε επί πολλά χρόνια μια σειρά από πολιτικές κρίσεις και ως εκ τούτου η οικονομία της παρουσίασε φαινόμενα κόπωσης. Η σημερινή κυβέρνηση δανείζεται προκειμένου να καλύψει το τεράστιο έλλειμμα. Παρά τις σκληρές αυξήσεις στη φορολογία και την αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα η αναλογία χρέους/ΑΕΠ παραμένει στο 89,2%.
20. Καναδας – 89,1%
Με την οικονομία της χώρας να παραπέει, η αναλογία χρέους/ΑΕΠ του Καναδά σκαρφάλωσε στο 89,1% το διάστημα 2014/15 και πλησιάζει επικίνδυνα το κατώφλι του 90% το οποίο σύμφωνα με τους ειδικούς μπορεί να έχει επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη. Ο κορυφαίος οικονομολόγος Steve Keen πιστεύει ότι ο Καναδάς κινδυνεύει να μπει σε ύφεση σε λίγα χρόνια.
Εν τέλει ποιος χρωστάει που;
Σημειώνεται ότι στην τελευταία εσωτερική αξιολόγηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που έγινε από το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης (Independent Evaluation Office/IEO) επισημαίνεται ότι η μη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στην αρχή της κρίσης οδήγησε στην ανάγκη για πολύ μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή
To Ταμείο συμμετείχε στη δανειοδότηση της Ελλάδας αν και γνώριζε ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο και επέτρεψε στους ξένους ιδιώτες επενδυτές να ξεφορτωθούν ομόλογα του ελληνικού κράτους.
Έτσι όμως η απομείωση του ελληνικού χρέους που έγινε το 2012 με το PSI στην ουσία ήταν άνευ αντικρύσματος και στην ουσία το βάρος μεταφέρθηκε από τους ιδιώτες στους Έλληνες φορολογούμενους .
Δηλαδή εν ολίγοις μας πήραν το πορτοφόλι και αν είχε μέσα 100 ευρώ κατάσχεσαν τα 50 και μας το έδωσαν πίσω. Εμείς τότε αναφωνήσαμε: «Ουφ, ξαλάφρωσα».
Ποιος φταίει που δεν έγινε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους εγκαίρως; Το ΔΝΤ αποδίδει ευθύνες στους Ευρωπαίους που δεν αποδέχονταν το κούρεμα, στην ελληνική κυβέρνηση που συναίνεσε, αλλά και στους τεχνοκράτες του Ταμείου που υποχώρησαν στην πολιτική πίεση και παραβίασαν το καταστατικό του ώστε να προχωρήσει η έκτακτη χρηματοδότηση της Ελλάδας.
«Μια εμπροσθοβαρής αναδιάρθρωση του χρέους θα ήταν προς όφελος της Ελλάδας», παραδέχονται κυνικά στην τελευταία έκθεση του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολόγησης (IEO) η οποία συντάχθηκε για λογαριασμό του ΔΝΤ.
Δηλαδή με πολιτική απόφαση οι Ευρωπαίοι μας «έθαψαν» η τότε κυβέρνηση Παπανδρέου το αποδέχτηκε «ελαφρά τη καρδία».
Το ελληνικό χρέος θα μπορούσε να έχει κατέβει στο 100% του ελληνικού ΑΕΠ ήδη από το 2010, γεγονός που θα έδινε τον χρόνο για ηπιότερη προσαρμογή των δημόσιων οικονομικών, δεν θα οδηγούσε σε τόσο βαθιά ύφεση και θα απέτρεπε την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Τώρα ήδη η Ελλάδα θα είχε βγει από την κρίση.
Ένας υπερχρεωμένος πλανήτης όπου όλοι χρωστάνε σε όλους και όλοι μαζί άγνωστο που, είναι έτοιμος να «εκραγεί» μέσα σε ένα «σύννεφο» πολέμων, φωτιάς και φτώχειας καθώς το παγκόσμιο χρέος έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο «γόρδιο δεσμό» κάτι που δεν λύνεται αλλά κόβεται.
Ο μόνος τρόπος για να εξαφανισθεί όλο αυτό το «αεροχρέος» μέσα σε ένα «παφ» επαναφοράς του πλανήτη σε μια κατάσταση όπου κανείς δεν θα χρωστάει πουθενά και ειδικότερα οι άμεσα ενδιαφερόμενες που είναι οι ΗΠΑ, είναι δυστυχώς ένας γενικός πόλεμος.
Πολλοί στα κέντρα εξουσίας του πλανήτη απεργάζονται τα σχέδια ενός σύντομου παγκόμιου πολέμου με την προοπτική ότι θα λήξει σύντομα χωρίς μεγάλες καταστροφές αλλά έχοντας πετύχει την διαγραφή των ομολόγων που ως γνωστόν δεν είναι πληρωτέα κατόπιν πολεμικών συγκρούσεων.
Ας δούμε κάποια σημεία που αναφέρει στην ανάλυσή του το περιοδικό PRONEWS στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου:
«Το χρέος όλων των χωρών του πλανήτη έχει φτάσει σχεδόν τα 60 τρισεκατομμύρια δολάρια! Και μπορεί οι ΗΠΑ που είναι και οι πλέον χρεωμένες με 16 τρισ. δολάρια να μπορούν να… τυπώνουν χαρτονομίσματα, όπως λέει ο αστικός μύθος, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλες χώρες. Η Βραζιλία έχει ουσιαστικά πτωχεύσει. Η Κίνα, που κατέχει ένα σημαντικό μέρος του αμερικανικού χρέους, γνωρίζει μια τεράστια οικονομική κρίση που αποτυπώθηκε στην εξαμηνιαία κατάρρευση πέρυσι των κινεζικών χρηματιστηρίων. Η Ιταλία είναι επιβαρυμένη με άνω των 2 τρισ. δολαρίων χρέος, ενώ το χρέος της Ιαπωνίας είναι σχεδόν 100.000 δολάρια κατά κεφαλήν!
Όταν η Ελλάδα ακόμα και τώρα, έχει μόλις 20.000 δολάρια κατά κεφαλή χρέος.
Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, έχει φέρει σε δύσκολη θέση χώρες όπως η Σαουδική Αραβία που έφτασε στο σημείο να αρχίσει να δανείζεται (!), όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ακόμα και την Ρωσία που χωρίς να χρωστά τα «βουνά» δολαρίων, εντούτοις ο συνδυασμός πτώσης της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με την «ανταλλαγή εμπάργκο» με την Ε.Ε και τις χώρες του Ν.Α.Τ.Ο έχει προκαλέσει κάθετη αύξηση του κόστους ζωής των Ρώσων πολιτών και μείωση των δημοσίων επενδύσεων. Και αν δεν ήταν πειθαρχημένοι και «μαθημένοι στα δύσκολα» οι Ρώσοι πολίτες, σίγουρα ακόμα και η εμπνευσμένη ηγεσία του Βλαντίμιρ Πούτιν θα γνώριζε την αμφισβήτηση.
Εν πάση περιπτώσει με αυτό το χρέος, οι χώρες χρειάζονται απεγνωσμένα ένα “delete” και εν συνεχεία ένα “restart” και αυτό το ξέρουν όλοι και το συζητούν. Το κακό είναι ότι “delete” σε χρέη τέτοιας έκτασης, μπορούν να γίνουν μόνο με έναν τρόπο και αυτό επίσης το γνωρίζουν όλοι, δηλαδή με έναν πόλεμο! Με μια ευρείας έκτασης πολεμική σύγκρουση!»
Οι άνθρωποι έχουν μια λαθεμένη αντίληψη για το χρήμα επειδή δεν κατανόησαν την αλλαγή στην φύση του που συνετελέσθη με την αλαμτώδη ανάπυξη των υπολογιστών και τις… φωτονιακές πλέον ταχύτητες μεταφοράς κεφαλαίων.
Έχει παραμείνει στο μυαλό τους η εικόνα του πασίγνωστου Σκρουτζ Μακ Ντακ που έχει ένα τεράστιο θησαυροφυλάκιο ύψους 50 μέτρων και βάλε γεμάτο με υπαρκτά χρήματα, τουτέστιν χαρτονομίσματα και νομίσματα.
Κάπως έτσι θεωρεί τον πλούτο. Τι υπάρχει στην τσέπη, στο στρώμα άντε και στην τράπεζα. Αυτό που αποκαλύφθηκε όμως με την παγκόσμια κριση του 2008 με τα ενυπόθυκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης ήταν κάτι άλλο.
Τα χρήματα είναι πλέον ομόλογα. Και πάνω στα ομόλογα αυτά φτιάχνονται νέα ομόλογα. Τα δάνεια γίνονται ομόλογα. Τα χρέη γίνονται ομόλογα. Αρκεί να μην πληρωθούν κάποια από αυτά και τότε η «φούσκα» σκάει μέσα σε μια έκρηξη αποκατάστασης της λογικής και ο Σκρουτζ Μακ Ντακ παύει να υπάρχει πια.
