Τεστ Παπ. Μια εξέταση για όλες τις γυναίκες. Μια τεχνική που σώζει ζωές. Ποιος κρύβεται πίσω από αυτήν;
Σίγουρα πολλές γνωρίζουν τον «σωτήρα» χιλιάδων γυναικών, όμως αξίζει να θυμήσουμε κυρίως στις νεότερες ότι σαν σήμερα γεννήθηκε ο Έλληνας γιατρός και ερευνητής με παγκόσμια αναγνώριση, ο Γεώργιος Παπανικολάου που έχει μείνει στην ιστορία της επιστήμης κυρίως για τη μέθοδο πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το γνωστό «Τεστ Παπανικολάου» ή «Τεστ Παπ».
Την ίδια ώρα ο Παπανικολάου έγινε ο ιδρυτής μιας νέας ιατρικής ειδικότητας, της αποφολιδωτικής κυτταρολογίας, ενώ το 1995 το πορτρέτο του κόσμησε το περίφημο ελληνικό δεκαχίλιαρο και έτσι έγινε γνωστός σε πολλούς Έλληνες που μέχρι τότε αγνοούσαν την ύπαρξή του.
Λίγα λόγια για τη ζωή του
Πως να γνωρίσεις μια τέτοια λαμπρή προσωπικότητα, σε ποιές και πόσες λέξεις να χωρέσεις ένα τέτοιο μυαλό; Μόνον κάποιους σταθμούς και κάποια χρονικά ορόσημα θα αναφέρουμε με τη βοήθεια του sansimera.gr αλλά και του site που έχει δημιουργηθεί για τον διάσημο ερευνητή το dr-pap.com.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε στις 13 Μαΐου του 1883 στην Κύμη Ευβοίας, ήταν γιος του γιατρού και πολιτικού Νικόλαου Παπανικολάου, που διετέλεσε δήμαρχος Κύμης και βουλευτής Ευβοίας.
Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κύμη, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο και κατόπιν οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του.
Το 1898, σε ηλικία 15 ετών, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1904 με άριστα.
Ανήσυχο πνεύμα, μελέτησε φιλοσοφία (Νίτσε, Σοπεγχάουερ), μυήθηκε στη μουσική και την ποίηση, έμαθε Γαλλικά και Γερμανικά, και γενικά απέκτησε μια πολύπλευρη μόρφωση και εσωτερική καλλιέργεια.
Το 1907 μετέβη στη Γερμανία για μετεκπαίδευση, παρά την επιθυμία του πατέρα του, που ήθελε να ασκήσει μαζί του την ιατρική στην Ελλάδα.
Τρία χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου με την εργασία «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των δαφνιδών».
Αμέσως μετά επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου νυμφεύτηκε τη μυκονιάτισσα Μαρία-Ανδρομάχη(Μάχη) Μαυρογένους, απόγονο της ηρωίδας του ’21 Μαντούς Μαυρογένους και συμμετείχε ως γιατρός στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Το ταξίδι στις ΗΠΑ
Το 1913 μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχικά ασχολείται με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του για τα προς το ζην.
Εκεί, τον ανακαλύπτει ο διάσημος εκείνη την εποχή γενετιστής Τ. Μόργκαν, ο οποίος είχε χρησιμοποιήσει στο έργο του τα πορίσματα της διδακτορικής διατριβής του νεαρού Παπανικολάου και μεσολαβεί για την πρόσληψή του στο παθολογοανατομικό εργαστήριο του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης.
Από εκεί βρέθηκε στο ανατομικό εργαστήριο του ονομαστού πανεπιστημίου Κορνέλ και επιδόθηκε απερίσπαστος στο ερευνητικό του έργο.
Το 1917 μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών και συσχέτισε τη μορφολογία του με τον ορμονικό κύκλο και τις ανάλογες μεταβολές στη μήτρα και τις ωοθήκες των ζώων.
Στη συνέχεια πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο «πειραματόζωο» τη γυναίκα του.
Πρώτο «πειραματόζωο» έγινε η γυναίκα του Μάχη
Η έρευνά του επεκτάθηκε αργότερα σε γυναίκες του «WomenΆs Hospital» της Νέας Υόρκης και αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της μεθόδου του για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου.
Το 1928 έκανε την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία αρχικά αντιμετώπισε τη δυσπιστία του ιατρικού κόσμου των ΗΠΑ.
Ο ίδιος, όμως, ήταν απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του για την κυτταρολογική διάγνωση του καρκίνου της μήτρας και συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του.
Στη μακρόχρονη επιστημονική του σταδιοδρομία ανήλθε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, με αποκορύφωμα τον τίτλο του καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής (1947-1957) ενώ μεταθανατίως του απονεμήθηκετο Βραβείο του ΟΗΕ.
Το 1932 έγινε το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον ονόμασε επίτιμο διδάκτορα.
Το 1954 εξέδωσε τον «Ατλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας», που αποτελεί την ολοκλήρωση και την επισφράγιση του έργου του.
Το 1958 η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία τόνισε πως η ανακάλυψη του Γεώργιου Παπανικολάου αποτελεί την πιο σημαντική και πρακτικά χρήσιμη ανακάλυψη της εποχής σχετικά με το τεράστιο πρόβλημα του καρκίνου.
Το 1960 του προτάθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση ενός κυτταρολογικού ινστιτούτου στο Μαϊάμι, στο οποίο θα δινόταν το όνομά του.
Δυστυχώς δεν πρόλαβε να εγκαινιάσει το εν λόγω ινστιτούτο καθώς στις 19 Φεβρουαρίου του 1962 απεβίωσε ξαφνικά από οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου.
Κηδεύτηκε στη Νέα Υόρκη, στο κοιμητήριο Κλίντον του Νιου Τζέρσεϊ.
Ολόκληρη η ανθρωπότητα θα οφείλει παγκόσμια ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του Γεώργιου Παπανικολάου.
Το 1932 έγινε το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
Το τεστ-Παπ σώζει ζωές
Το έργο του έχει διαχρονική αξία, καθώς έσωσε, σώζει και θα εξακολουθεί να σώζει αναρίθμητες ζωές.
Ο Παπανικολάου αρνήθηκε να αποκτήσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ανακάλυψή του γιατί δεν επιθυμούσε να πληρωθεί με χρήματα για τη συμβολή του στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί σε παγκόσμια κλίμακα τον δεύτερο σε συχνότητα τύπο καρκίνου και τρίτη αιτία θανάτου στον γυναικείο πληθυσμό.
Σχεδόν μισό εκατομμύριο γυναίκες νοσούν και περισσότερες από τις μισές πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη συγκεκριμένη νόσο.
Το τεστ Παπανικολάου, γνωστότερο ως “Τεστ Παπ”, αποτελεί το ισχυρότερο όπλο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Σύμφωνα με στατιστικές μετρήσεις έχει οδηγήσει σε μείωση έως και 70% των θανάτων αυτών.
Η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών που πεθαίνουν εντοπίζεται σε υπανάπτυκτες περιοχές στις οποίες οι γυναίκες δεν υποβλήθηκαν ποτέ στο Τεστ Παπ.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι την περίοδο της κατοχής 1941-1944, ο Γεώργιος Παπανικολάου συμμετείχε ως σύμβουλος στην οργάνωση «Greek War Relief Fund», μέσω της οποίας επιτεύχθηκαν μεγάλες δωρεές από φαρμακευτικές εταιρίες προς τα νοσοκομεία της δοκιμαζόμενης Ελλάδας.
Αντιδράσεις εκ των έσω (της επιστημονικής κοινότητας)
Αν και η τεχνική του Παπανικολάου ήταν ένα μνημειώδες ιατρικό επίτευγμα, δεν έγινε ωστόσο δεκτή από την επιστημονική κοινότητα με τυμπανοκρουσίες.
Όπως συμβαίνει συνήθως στην ιστορία της επιστήμης, η επαγγελματική νομιμοφροσύνη ανθίσταται στην αλλαγή, καθιστώντας τις «επαναστάσεις» σχεδόν ανεπιθύμητες.
Παρά το γεγονός λοιπόν ότι η ανακάλυψη του έλληνα γιατρού έλαβε χώρα το 1928, έπρεπε να περιμένουμε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’40 για να κοπάσουν οι αντιδράσεις και να αποκτήσει την καθολική συναίνεση της ιατρικής κοινότητας.
Η πρώτη δημοσίευση μάλιστα του Παπανικολάου για τα οφέλη της χρήσης της κυτταρολογικής μεθόδου στη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας (1928) έγινε δεκτή με ιδιαίτερο σκεπτικισμό, με την κρατούσα ιατρική πεποίθηση του καιρού να τη θεωρεί πρακτικά αδύνατη.
Ακόμα κι έτσι βέβαια, θα χρειάζονταν πολλά περισσότερα χρόνια για να γενικευτεί η χρήση του και να φτάσει το Τεστ Παπ σε όλες τις γυναίκες της οικουμένης.
Η Εύα Περόν, για παράδειγμα, πέθανε το 1952 στην Αργεντινή από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (σε ηλικία 33 ετών), σε μια χώρα που το Τεστ Παπ δεν θα χορηγούταν παρά από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παπανικολάου προτάθηκε δύο φορές για βραβείο Nobel, όμως η επιτροπή έκρινε πως η ανακάλυψη αφορά διαγνωστική μέθοδο και όχι θεραπεία.
Σύμφωνα με τη μαθήτρια του Παπανικολάου, την Ιρένα Κορπόσφκα, η επιτροπή ήταν επιφυλακτική με το έργο του γιατρού, γιατί ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό. Μάλλον η επιτροπή δεν πίστευε πόσο μεγάλο ήταν το επίτευγμα του Παπανικολάου, το οποίο δεν εφαρμόσθηκε σε μία μέρα, αλλά έγινε κομμάτι της ιατρικής πρακτικής σταδιακά.
Ωστόσο η επιτυχία του Τεστ Παπανικολάου ήταν αναπόδραστη καθώς δεν περιορίστηκε μόνο στη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας.
Η έρευνά του άνοιξε νέους δρόμους στην ιατρική έρευνα και θεμελίωσε ένα νέο πρωτόκολλο μελέτης του καρκίνου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν στην κυκλοφορία στις 18 Μαίου 1978, γραμματόσημο προς τιμήν του Παπανικολάου
Το 1995 το πορτρέτο του κόσμησε το δεκαχίλιαρο (σε δραχμές!)
