Οι δραματικές ώρες που εκτυλίσσονται για το μέλλον της Ελλάδας δεν αναζωπυρώνουν απλώς…
μνήμες καλοκαιριού 2012, όταν η χώρα πάλι απειλείτο από ένα ενδεχόμενο Grexit, αλλά έχουν πάει και ένα βήμα παραπέρα, καθώς τις… ασκήσεις επί χάρτου φαίνεται να έχει κάνει ήδη η Ευρώπη.
Τι θα σήμαινε για τη χώρα μια πιθανή αποχώρηση από την ευρωζώνη ή μια ελεγχόμενη χρεοκοπία εντός ευρώ; Σοκ και δέος, ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατήσουν την επομένη μιας τέτοιας απόφασης, τους όρους της αποχώρησης και τις πολιτικές αποφάσεις, εντός και εκτός Ελλάδας, για τη διαχείρισης της κρίσης.
Η πιθανότητα και μόνο γεννά ερωτήματα και απορίες, στα οποία επιχειρεί απαντήσεις ο «Ε.Τ.» της Κυριακής με τη βοήθεια ειδικών, καθώς πρόκειται για αχαρτογράφητα νερά, τα οποία μπορούν να αλλάξουν τον ρουν της ιστορίας. Και αυτό γιατί αφενός δεν υπάρχει ευρωπαϊκό προηγούμενο αφετέρου οι επιπτώσεις εντός και εκτός Ελλάδας δεν είναι δυνατόν να υπολογιστούν με ακρίβεια προκαταβολικά.
1. Στο απευκταίο ενδεχόμενο εξόδου της χώρας από το ευρώ, τι μπορεί να συμβεί;
Ολα θα εξαρτηθούν από τις συνθήκες που θα επικρατήσουν την επομένη μιας τέτοιας απόφασης, τους όρους της αποχώρησης και τις πολιτικές αποφάσεις για τη διαχείρισης της κρίσης.
Η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, ακόμη και εάν είναι συνδεδεμένο με κάποιο άλλο, π.χ. το ευρώ ή το δολάριο, δεν είναι εύκολη. Τις πρώτες ώρες, η υποτίμηση του νομίσματος, σύμφωνα με τις συγκλίνουσες απόψεις, θα κινηθεί στο 30% έως 40% ή ακόμη και 50%. Η ισοτιμία δραχμής-ευρώ στο καλύτερο σενάριο, θα είναι την ώρα εξόδου στο 1 προς 1 (αν και κάποιοι εκτιμούν μια αναλογία που θα θυμίσει το «κλείδωμα» του 2000, με τις 340,75 δρχ. ανά ευρώ), αλλά σε λίγες ώρες η υποτίμηση θα είναι δεδομένη.
2. Εάν η χώρα βγει από το ευρώ, το νέο εθνικό νόμισμα θα συνδεθεί με άλλο ξένο ή θα διαπραγματεύεται ελεύθερα στην αγορά συναλλάγματος;
Πιθανότατα το πρώτο, για να υπάρχει κάποιο «δίκτυ προστασίας». Ολες οι απόψεις, από τραπεζίτες και αναλυτές, συγκλίνουν ότι επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, χωρίς να είναι συνδεδεμένο με κάποιο ξένο, όπως το ευρώ ή το δολάριο ή η βρετανική στερλίνα, θα οδηγούσε ταχύτατα σε υποτίμησή του, λόγω των μαζικών πιέσεων και επιθέσεων από τις χρηματαγορές και τους κερδοσκόπους, με παράλληλη έκρηξη του πληθωρισμού. Η σύνδεση με κάποιο άλλο προστάτευε το νόμισμα από κερδοσκοπικές επιθέσεις – διατηρώντας τα επιτόκια αλλά και την υποτίμηση του νομίσματος σε λογικά επίπεδα.
3. Τι θα συμβεί με τις καταθέσεις μου, εάν η χώρα βγει από το ευρώ;
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο πανικός των πρώτων ωρών-ημερών και η μαζική απόσυρση καταθέσεων, οπότε νομοτελειακά οδηγούμαστε σε capital controls. Για την τήρηση ισορροπιών και αποφυγής ακραίων σκηνικών, εφόσον η χώρα βρεθεί σε οικονομικό αδιέξοδο, θα μπορούσε να υπάρξει διατήρηση καταθέσεων και δανείων σε ευρώ. Το Δημόσιο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εθνικό νόμισμα για να κάνει τις εσωτερικές πληρωμές του σε δημοσίους υπαλλήλους, πιστώσεις, λογαριασμούς κ.λπ. αλλά τις εξωτερικές του συναλλαγές θα τις διατηρούσε σε ευρώ.
4. Θα μπορώ να αποσύρω τις καταθέσεις μου από τις τράπεζες;
Ενδεχομένως δύσκολα, καθώς θα έχει ήδη κατατεθεί νομοσχέδιο στη Βουλή για περιορισμό στις τραπεζικές συναλλαγές και την κίνηση κεφαλαίων. Αυτό σημαίνει ότι θα ενεργοποιηθούν μια σειρά απαγορεύσεις, όπως περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών, υποχρεωτικός επαναπρογραμματισμός της λήξης των καταθέσεων προθεσμίας, απαγόρευση ή και περιορισμός στις συναλλαγές χωρίς μετρητά, απαγόρευση ή και περιορισμός στην εξαργύρωση επιταγών, περιορισμός στις διατραπεζικές συναλλαγές, περιορισμός στις συναλλαγές του κοινού με τα πιστωτικά ιδρύματα, περιορισμός στη διακίνηση κεφαλαίων, πληρωμών και μεταφορών.
5. Θα αλλάξει κάτι στα επιτόκια;
Στην περίπτωση που το νόμισμα δεν είναι συνδεδεμένο με κάποιο ξένο, τα επιτόκια αναφοράς θα έπαυαν να είναι σε ευρώ (ΕΚΤ ή Euribor) και πιθανότατα θα ακολουθούσαν το Libor, το οποίο στην περίπτωση της Αθήνας είναι το Athibor. Αυτό σημαίνει ότι μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα οι δανειολήπτες δεν θα έπρεπε να πληρώσουν δόση με βάση το Euribor συν περιθώριο προσαύξησης 2% ή 3% ή 5%, αλλά επιτόκια της τάξης του 15% και άνω.
6. Εάν δεν έχουμε ευρώ, τι θα συμβεί στα δάνειά μου;
Το πιθανότερο είναι ότι το δάνειο θα παραμείνει σε ευρώ. Μόνο που πια δεν θα είναι εθνικό νόμισμα αλλά συνάλλαγμα. Και οι δανειολήπτες θα καλούνται να βρίσκουν περισσότερες δραχμές για να αποπληρώσουν το ποσό, το οποίο επίσης θα αυξάνεται λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Οπως έχει συμβεί και στους δανειολήπτες με ελβετικό φράγκο.
7. Πόσο πιο ακριβό θα μπορούσε να γίνει το δάνειό μου αν έχουμε δραχμή;
Αν κάποιος αποπληρώνει στεγαστικό 100.000 ευρώ και γίνει επιστροφή στη δραχμή με ισοτιμία έστω 1 προς 1, τότε θα χρωστάει 100.000 δραχμές. Αν όμως το νόμισμα υποτιμηθεί την επόμενη μέρα κατά 50%, τότε θα χρωστάει 150.000 δραχμές. Και αν η κυβέρνηση επιλέξει να αφήνει το νόμισμα να «διολισθαίνει» προκειμένου να τονώσει την όποια ανταγωνιστικότητα, η ισοτιμία μπορεί να φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη (πχ. 1 ευρώ=100 δραχμές), τότε ο δανειολήπτης θα βλέπει το υπόλοιπο του δανείου του να αυξάνεται συνεχώς και πιθανόν θα αδυνατεί να εξοφλήσει τις δόσεις του.
8. Τι θα γίνει με τα χρήματα που έχω στα χέρια μου;
Εκτιμάται ότι θα υπάρξει παράλληλη κυκλοφορία των νομισμάτων για ένα μικρό διάστημα και στη συνέχεια τα μετρητά ευρώ που κυκλοφορούν στην αγορά θα αποσυρθούν. Πιθανόν να υπάρξει ένα σύντομο διάστημα μέσα στο οποίο θα πρέπει να προσκομιστούν τα χαρτονομίσματα στις τράπεζες για να «αλλαχθούν» στο νέο εθνικό νόμισμα. Εάν παρέλθει η ημερομηνία, μπορεί να υπάρξει «ποινή» στην αλλαγή του ευρώ που θα θεωρείται πια συνάλλαγμα ή σε ακραία σενάρια να κατάσχονται ή να ακυρώνονται τα παλιά χαρτονομίσματα.
