Το σουσάμι (ή σησάμι) και τα προϊόντα του αποτελούν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας, γνωστά στην…ανθρωπότητα εδώ και 6.000 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, το σουσάμι έχει συσχετιστεί τόσο με την πρόληψη όσο και με την αντιμετώπιση χρονίων νοσημάτων με υψηλή συχνότητα στους κατοίκους της Δύσης.
Ιστορικά βρίσκουμε αναφορές στον πάπυρο Ebers, ένα αρχαίο κείμενο που βρέθηκε στην Αίγυπτο και χρονολογείται στο 1.550 π.Χ, όπου το σουσάμι περιγράφεται ως πηγή ενέργειας. Τη μεγάλη θρεπτική του αξία μνημονέυει και ο Ιπποκράτης, ενώ σε ένα κινέζικο βιβλίου του 300 π.Χ, το σουσάμι περιγράφεται ως ένα τρόφιμο με πολλά θεραπευτικά αποτελέσματα, όπως η παροχή ενέργειας, η ήρεμη ψυχολογία και οι αντιγηραντικές ιδιότητες όταν καταναλωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ακόμη, στην παραδοσιακή Ινδική ιατρική, το σησαμέλαιο χρησιμοποιούνταν για μασάζ σώματος από το 700-1.100 π.Χ., ενώ στην Ιαπωνία παραδοσιακά, θεωρείται ως ένα πολύ υγιεινό τρόφιμο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι άκόμη και η μαγική έκφραση «Σουσάμι Άνοιξε» στο παραμύθι του Αλί Μπαμπά, δεν είναι τυχαία, καθώς πιθανώς συμβολίζει την άποψη που είχαν οι Άραβες για τις «μαγικές ιδιότητες» του σουσαμιού.
Το σουσάμι, λοιπόν, αποτελεί μια πολύ θρεπτική τροφή, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει συσχετιστεί τόσο με την πρόληψη όσο και με την αντιμετώπιση χρονίων νοσημάτων με υψηλή συχνότητα στους κατοίκους της Δύσης, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου κ.ά. Ο σησαμόσπορος, καρπός του φυτού σησάμι, αποτελεί την πρώτη ύλη για την παρασκευή του σουσαμιού, του ταχινιού (πολτοποιημένο σουσάμι) και του χαλβά. 100 γραμμάρια σησαμιού περιλαμβάνουν: 19,8 γρ. Πρωτεΐνη, 52,5 γρ. Λίπος, 15,20 γρ. υδατάνθρακες (εκτός φυτικών ινών), 3 γρ. φυτικών ινών, 1.200 mg ασβεστίου, 540 mg φωσφόρου, 10 mg σιδήρου, Βιταμίνες του συμπλέγματος Β και Βιταμίνη Ε.
Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα τις διατροφικές ιδιότητες του σησαμιού, με τη βοήθεια του Γιάννη Χρύσου, Κλινικού Διαιτολόγου – Διατροφολόγου.
Ρύθμιση της χοληστερόλης
Στη σύγχρονη διατροφή, κάθε τρόφιμο που συμβάλλει στη μείωση ή τη ρύθμιση της χοληστερόλης, λαμβάνει εξέχουσα θέση. Η κυρίαρχη λιγνάνη που περιέχεται στους σπόρους σουσαμιού, η σησαμίνη, σχετίζεται άμεσα με το μεταβολισμό του λίπους στον ανθρώπινο οργανισμό. Διατροφικά, η σησαμίνη και η επισησαμίνη συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής συγκεκριμένων ενζύμων που με την σειρά τους ενεργοποιούν την ηπατική δραστηριότητα στην οξείδωση των λιπαρών οξέων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του επιπέδου των λιπιδίων στο αίμα. Επιπλέον, η ύπαρξη της α-τοκοφερόλης στο σουσάμι φαίνεται να ενισχύει τη δράση της σησαμίνης στη μείωση της χοληστερόλης αίματος.
Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
Η υψηλή περιεκτικότητα του σουσαμιού σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, σε σησαμίνη και βιταμίνη Ε, μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ακόμα και όταν συγκρίνεται με φαρμακευτικά σκευάσματα. Συγκεκριμένα, η σησαμίνη φαίνεται να συμβάλλει στη διατήρηση του τοιχώματος των αγγείων και στην αναστολή νεφρικών διαταραχών.
Προστασία έναντι θρομβώσεων
Οι θρομβώσεις προκαλούνται από την συγκόλληση αιμοπεταλίων. Σύμφωνα με μελέτες, οι σπόροι σουσαμιού, χάρη στη σύστασή τους, αναστέλλουν την αιμοπεταλιακή συγκόλληση. Η ιδιότητα αυτή δεν επηρεάζεται από την αποφλοίωση και το ψήσιμο των σπόρων σουσαμιού. Μπορούμε, λοιπόν, να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι και το ταχίνι έχει ανάλογη δράση, όπως επίσης ότι το σουσάμι και τα παράγωγα προϊόντα μπορούν συνολικά να συμβάλλουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών ασθενειών.
Προστασία έναντι του πόνου και των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας γονάτου
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «International Journal of Rheumatic Diseases» με τίτλο «Effects of Sesame Seeds Supplementation on Clinical Signs and Symptoms in patients with knee osteoarthritis», η καθημερινή κατανάλωση σουσαμιού μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα και κυρίως τον πόνο σε άτομα που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα γονάτου, σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με φαρμακευτική αγωγή με παυσίπονα.
Αντιοξειδωτικές ιδιότητες
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που βρίσκονται στους σπόρους σουσαμιού προστατεύουν τον οργανισμό από την LDL, την κακή χοληστερόλη, η οποία όταν οξειδώνεται προκαλεί την δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Επιπλέον, φαίνεται να έχουν ένα ανοσορυθμιστικό ρόλο.
Δερματολογικές χρήσεις
Οι ακτίνες UV προκαλούν την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου στην επιδερμίδα, οι οποίες με τη σειρά τους ευθύνονται για αρκετές καταστροφές όπως τα εγκαύματα από τον ήλιο, τις ρυτίδες και τον καρκίνο του δέρματος. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχονται στους σπόρους σουσαμιού συμβάλλουν στην εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες, η χορήγηση α-τοκοφερόλης μειώνει την φώτο-καρκινογένεση που προκαλείται από την έκθεση σε ακτίνες UVB.
Άλλες χρήσεις
Το σουσάμι, χάρη στις πρωτεΐνες που περιέχει, παρουσιάζει έντονη αντιμικροβιακή δράση. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία της ψωρίασης, των εγκαυμάτων, των εξανθημάτων και πολλών άλλων δερματικών παθήσεων, όπως επίσης και για την αντιμετώπιση του πονόδοντου και του βήχα. Σήμερα, σύγχρονες μελέτες αποδεικνύουν ότι οι πρωτεΐνες του σουσαμιού παρουσιάζουν έντονη αντιβακτηριδιακή δράση ενώ το ίδιο το σουσάμι χρησιμοποιείται και ως συστατικό άλλων τροφίμων για την καλύτερη συντήρηση τους.
