ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ: ΔΕΣ ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΞΕΠΕΡΑΣΕΙΣ!

Βράδυ. Στους στολισμένους δρόμους του κέντρου η Βίνα περπατά με το κεφάλι σκυμμένο. Τις φωτεινές βιτρίνες αποφεύγει να τις κοιτάξει, όπως και τα ζευγαράκια που τρέχουν πιασμένα χέρι χέρι να προλάβουν βραδιές με φίλους και συγγενείς. Το τελευταίο πράγμα που θέλει είναι να δει χαρούμενα πρόσωπα και ερωτευμένους να ψιθυρίζουν ο ένας στο αφτί του άλλου. Όλα μοιάζουν τόσο προσποιητά… Το τηλέφωνό της το έχει σβήσει για να αποφύγει προσκλήσεις και ατάκες τύπου «έλα, μη μένεις μόνη σου τέτοιες μέρες». Περιμένει μόνο να περάσουν οι γιορτές. Γιατί για την Βίνα η φράση «τα Χριστούγεννα είναι χαρά» δεν είναι παρά ένα κλισέ, πιο ψεύτικο και από τον ίδιο τον Άγιο Βασίλη. Η μελαγχολία που την πιάνει κάθε χρόνο αυτές τις μέρες δεν την ξέχασε ούτε φέτος. Μπορεί για τον περισσότερο κόσμο οι γιορτές πράγματι να είναι χαρά, αλλά ψυχίατροι, ψυχολόγοι και σύμβουλοι ψυχικής υγείας, όλοι συμφωνούν πως αυτή η εποχή τείνει να προκαλεί μελαγχολία ή θλίψη σε όσους είναι συναισθηματικά ευάλωτοι.

 

«ΘΕΛΩ ΝΑ ΚΛΕΙΣΩ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΤΑ ΞΑΝΑΝΟΙΞΩ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ»

Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια δρ Μυρσίνη Κωστοπούλου (www.myrsinikostopoulou.com,  [email protected]), συγγραφέας του βιβλίου ψυχολογίας «Μιλώντας για εμάς και τα προβλήματά μας: τα δώρα της Ψυχολογίας», εξηγεί πως η μελαγχολία των Χριστουγέννων «περιγράφει μια κατάσταση περιστασιακής θλίψης που βιώνει ένα άτομο πριν, κατά τη διάρκεια ή/και μετά τις γιορτινές ημέρες. Είναι μια συναισθηματική κατάσταση που θυμίζει την κατάθλιψη δίχως όμως να αποτελεί μια  συναισθηματική διαταραχή που χρήζει θεραπείας εφόσον και αν τα συμπτώματα περάσουν με τη λήξη των γιορτών. Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές λειτουργούν ως ένα ιδιαίτερα φορτισμένο στρεσογόνο γεγονός στο ευάλωτο άτομο, το οποίο εκλύει μια σειρά νοητικών, συναισθηματικών, σωματικών και βουλητικών συμπτωμάτων, όπως:  

• Άγχος για πιθανά φιλικά ή οικογενειακά καλέσματα, τάσεις αποφυγής και απομόνωσης 
• Αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης από οικογενειακές, κοινωνικές, εορταστικές δραστηριότητες
• Υψηλά επίπεδα στρες και ευερεθιστότητα
• Συναίσθημα μελαγχολικό και ενοχικό
• Έντονο αίσθημα μοναξιάς 
• Αρνητικές σκέψεις που σχετίζονται με γεγονότα του παρελθόντος
• Σύγχυση στη σκέψη και αδυναμία συγκέντρωσης
• Εύκολη κόπωση
• Παραμέληση εαυτού
• Μείωση της όρεξης για φαγητό και της σεξουαλικότητας
• Υπερβολική ανάγκη για ύπνο ή αϋπνία».

Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί, όπως εξηγεί η δρ Κωστοπούλου, έχουμε εξιδανικεύσει στο μυαλό μας τις γιορτές, το πώς πρέπει να περνάμε και να νιώθουμε και όλο αυτό το «πρέπει» τελικά μας πιέζει αφόρητα. Πρέπει να είμαστε χαρούμενες και ευτυχισμένες (τώρα περισσότερο από ποτέ), πρέπει να έχουμε τέλειες σχέσεις με τους δικούς μας, πρέπει τις μέρες αυτές να τις περάσουμε μαζί τους (και να τις περάσουμε καταπληκτικά)… Όμως όταν οι συνθήκες στην πραγματική μας ζωή απέχουν πολύ από αυτό το ιδανικό που έχουμε φτιάξει στο μυαλό μας, το αποτέλεσμα είναι ένα: πόνος. «Η πίεση του να ανταποκριθείς σε ένα ρόλο, εκείνον του ‘‘απλά ευτυχισμένου’’, μπορεί να σε κάνει να πέσεις στα πλοκάμια της θλίψης», τονίζει η δρ Κωστοπούλου. 

 

Αν μάλιστα αυτή την εποχή τυχαίνει πρόσφατα να έχουμε χωρίσει ή να έχουμε χάσει τη δουλειά μας, τότε είναι πιο πιθανό να μελαγχολήσουμε. Η ψυχολόγος προσθέτει πως «επιπλέον παράγοντες, ανάμεσα σε άλλους, που ευνοούν τη χριστουγεννιάτικη μελαγχολία είναι:

• Πρόσφατες απώλειες (χωρισμοί, αποχωρισμοί, αρρώστιες, θάνατοι)
• Συμβολικές αλλαγές στο στάτους και την ποιότητα ζωής λόγω οικονομικών δυσχερειών
• Ψυχοτραυματικά γεγονότα ζωής στην παιδική ηλικία που σχετίστηκαν με αρνητικές συνδέσεις στο μυαλό του μικρού παιδιού ανάμεσα στο βίωμα των γιορτών και στον συναισθηματικό του κόσμο (π.χ. εγκατάλειψη, οικογενειακή δυσαρμονία, μοναξιά κ.λπ.)
• Έλλειψη φίλων και  υποστηρικτικού κύκλου
• Προηγούμενα επεισόδια κατάθλιψης
• Γενικότερο αίσθημα αδιεξόδου στη ζωή που εντείνεται κατά τις στρεσογόνους για το άτομο περιόδους».

 

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΒΓΕΙΣ ΑΠΟ ΟΛΟ ΑΥΤΟ

…και το μόνο που χρειάζεται είναι μικρά, αλλά ουσιαστικά βήματα. Η δρ Κωστοπούλου λέει: «Τα Χριστούγεννα δεν παύουν να αποτελούν τη συνέχεια μιας καθημερινής πραγματικότητας η οποία δεν είναι πάντα τέλεια. Για εκείνους που νιώθουν ευάλωτοι, οι υψηλές προσδοκίες αναπόφευκτα θα μεταμορφωθούν σε απογοήτευση, τινάζοντας έτσι τα πάντα στον αέρα. Χρειάζονται ρεαλιστικές προσδοκίες λοιπόν και ταυτόχρονα μια από πλευράς μας προσπάθεια απομυθοποίησης της  σημασίας των γιορτών και της επιβαλλόμενης πίεσης να νιώθουμε και να περνάμε τέλεια. Επιπλέον τρόποι να ελαττώσουμε την ένταση της Χριστουγεννιάτικης μελαγχολίας είναι:

• Να επεξεργαστούμε και να αποδεχτούμε τα αρνητικά συναισθήματα που νιώθουμε για τον εαυτό μας, για τις γιορτές, για τις καταστάσεις γύρω μας, χωρίς να τα αγνοούμε και πόσω μάλλον να τα καταπιέζουμε.
• Να φτιάξουμε ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα με δραστηριότητες που μας προκαλούν έστω και λίγη ευχαρίστηση, ώστε να κινητοποιηθούμε.
• Να φυσιολογικοποιήσουμε την έννοια της παροδικής μοναξιάς και της μελαγχολίας σε εποχές όπου νιώθουμε ευάλωτοι ή θλίψη.
• Να σεβόμαστε τους προσωπικούς μας ρυθμούς, τα ελλείμματά μας, τις καταθλιπτικές μας ροπές, δίχως να ταυτιζόμαστε με αυτές.

Σε κάθε περίπτωση πάντως όταν τα συμπτώματα συνεχίζονται μέσα στο χρόνο, είναι καλό να αναζητάται βοήθεια από ψυχολόγο, ο οποίος θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να υπερβεί τα συμπτώματά του και να προσαρμοστεί στη ζωή του ξανά».

 

Σημείωση: «Ένα διάστημα ενός μηνός είναι το ελάχιστο για να περιμένει κανείς να του περάσουν τα συμπτώματα, ιδιαίτερα εάν υπάρχει προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης. 

Η αξιολόγηση της κλινικής κατάστασης του ατόμου θα σχηματίσει και το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα», συμπληρώνει η ειδικός.

 

+ 3 ΑΚΟΜΑ TIPS!

• Αποφεύγουμε το αλκοόλ. Το αλκοόλ όχι μόνο δεν βοηθάει στην αντιμετώπιση της μελαγχολίας, αλλά εντείνει τα συναισθήματα που νιώθουμε. Αν πιστεύεις ότι δεν μπορείς να μείνεις στο ένα ποτήρι κρασί, καλύτερα να το αποφύγεις τελείως. Σύμφωνα με την δρ Κωστοπούλου, το αλκοόλ είναι συνήθης διέξοδος από ψυχικές πιέσεις, όμως η οργανική και η ψυχολογική εξάρτηση που αναπόφευκτα δημιουργεί είναι ο πρόδρομος για επιδείνωση της ψυχικής κατάστασης του ατόμου». 
• Κοιμόμαστε καλά. Μπορεί το πρόγραμμά μας να είναι φορτωμένο αυτές τις μέρες, αλλά διάφορες έρευνες συνδέουν τη μείωση ωρών ύπνου με την κατάθλιψη. Αν χρειάζεται να κόψεις χρόνο από κάπου για να προλάβεις όλα όσα πρέπει να γίνουν, καλό θα ήταν να μην περιορίσεις τις ώρες που κοιμάσαι. Η δρ Κωστοπούλου τονίζει ότι η καλή ποιότητα ύπνου είναι σημάδι ψυχικής υγείας, ενώ η αϋπνία αποτελεί ένα κυρίαρχο σύμπτωμα στις αγχώδεις και τις συναισθηματικές διαταραχές, το οποίο υποχωρεί μόλις αντιμετωπιστεί το μείζον συναισθηματικό ζήτημα. 
• Συνεχίζουμε τη γυμναστική. Με τόσα πράγματα που πρέπει να γίνουν τις μέρες των γιορτών, το γυμναστήριο είναι από τα πρώτα που αφήνουμε στην άκρη. Κι όμως, η γυμναστική βελτιώνει τη διάθεση, καίει θερμίδες και μπορεί να μας βγάλει έξω από το σπίτι ακόμα και τις μέρες που θέλουμε να μείνουμε κουκουλωμένες με το πάπλωμα.  Η ψυχολόγος μάς επισημαίνει ότι όταν κάνουμε γυμναστική, ο οργανισμός εκκρίνει ενδορφίνες οι οποίες λειτουργούν σαν ασπίδα ενάντια στην κατάθλιψη, καθότι λειτουργούν σαν ένα «φυσικό» αντικαταθλιπτικό.