Δυο πράγματα δε μου αρέσουν στην καθημερινή μου διατροφή: η δαιμονοποίηση ορισμένων τροφών και η άνευ ετέρου απενοχοποίηση άλλων. Οι δογματικές στάσεις, όπως: «η ζάχαρη είναι κακή» και «η κινόα, πανάκεια».
Βαριέμαι πολύ τα εκάστοτε διατροφικά trends, όταν αυτά γίνονται μονομανίες. Κι απεχθάνομαι τις διατροφές στις οποίες, χωρίς να υπάρχει ιατρικός λόγος, αποκλείονται ορισμένα είδη φαγητών, για χάρη μιας ‘υγιεινότερης ζωής’ και χωρίς να υπάρχει κάποια λογική επιστημονική βάση για τη δικαιολόγηση ενός τέτοιου αποκλεισμού.
Πριν δέκα περίπου χρόνια προέκυψε ένα πρόβλημα υγείας σε κάποιο μέλος της οικογένειάς μου, εξαιτίας του οποίου αναγκαστήκαμε να κόψουμε το πρόσθετο αλάτι στο φαγητό. Το πρόβλημα υγείας σχετιζόταν με το νεφρικό σύστημα κι έτσι δεν υπήρχε κανένα περιθώριο διατροφικού ελιγμού ως προς το ζήτημα του αλατιού. Ο γιατρός, δεδομένης της κληρονομικότητας και της σοβαρότητας του προβλήματος, μας συνέστησε να περιορίσουμε το αλάτι όλοι στην οικογένεια, κι αν είναι δυνατόν, να το κόψουμε εντελώς. Έτσι ξεκίνησε η πρώτη φάση της ζωής χωρίς αλάτι.
Σε μικρές δόσεις
Στην αρχή ζορίστηκα πολύ. Το μαγειρεμένο φαγητό μου φαινόταν πολύ περίεργο. Άνοστο. Ακόμα κι αν έριχνα από πάνω λίγο αλάτι, επειδή το φαγητό είχε ετοιμαστεί χωρίς αυτό, μου φαινόταν πάλι περίεργο, νερουλό και ανατριχιαστικά κριτσανιστό στην επιφάνεια όπου έπεφτε το αλάτι. Οι γεύσεις των υλικών παρέμεναν, βέβαια. Αλλά η γλώσσα μου είχε συνηθίσει να τις αντιλαμβάνεται πρωτίστως καλυμμένες από το αλάτι.
Στην πορεία η οικογενειακή μαγειρική προσαρμόστηκε. Προστέθηκαν πολλά φρέσκα μπαχαρικά και μυρωδικά και πολύ λεμόνι. 
Όπου έμπαινε το λεμόνι, κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό την έλλειψη αλατιού και το φαγητό είχε σχεδόν την ίδια γεύση με παλιά. Η γεύση των τροφών βελτιωνόταν στη γλώσσα μου. Ταυτόχρονα, είχα αρχίσει να αντιλαμβάνομαι καλύτερα κάθε συστατικό ενός πιάτου.
Δεδομένης της χαμηλής αρτηριακής πίεσης, που με ταλαιπωρεί ιδίως το καλοκαίρι, είχα περιθώριο, αν ήθελα, να ρίχνω λίγο αλάτι στο φαγητό, ειδικά τις ζεστές ημέρες. Έτσι, συνέχισα να προσθέτω μικρή ποσότητα αλατιού σε συγκεκριμένα φαγητά, όπως π.χ. οι πατάτες και οι σαλάτες. Κι έτσι συνέχισα τη διατροφή μου στα χρόνια που ακολούθησαν. Μέχρι πριν δυο μήνες, που αποφάσισα να κόψω και αυτή τη μικρή ποσότητα αλατιού από τα καθημερινά γεύματα.
Αλάτι τέλος
Η αφορμή ήταν η κατακράτηση υγρών. Μια μέρα ήθελα να φορέσω ένα παντελόνι, το οποίο με ζόριζε στο κούμπωμα, χωρίς να έχω παχύνει. Δυο μέρες συνεχόμενες τύχαινε να τσιμπάω τυράκια, ζαμπονάκια, ντοματάκια και άλλα – πεντανόστιμα – πράγματα, τα οποία, όμως, ήταν τίγκα στο αλάτι. Την τρίτη ημέρα η κοιλιά μου ήταν ορατή από τη Ρόδο, οπότε δε δίστασα να πάρω την απόφαση.
Αυτούς τους δυο μήνες, λοιπόν, δεν προσθέτω αλάτι ούτε στο φαγητό, ούτε στις σαλάτες.
Προτιμώ πολλά μυρωδικά, μπόλικο μαύρο πιπέρι και πάπρικα, που δίνουν νοστιμιά και «αίσθηση του αλατισμένου» (εν ολίγοις, γεύση), λεμόνι, ξύδι και κρασί. Ετοιμάζω τα φαγητά με τον ίδιο τρόπο όπως παλιά, απλά προσέχω και τις τροφές με το ‘κρυμμένο’ αλάτι. Δεν εννοώ π.χ. το σαλάμι. Θα φάω 2-3 φέτες, ως έχουν. Θα αποφύγω, όμως, κονσέρβες λαχανικών που, για λόγους συντήρησης, εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού, που δε γίνονται αντιληπτές στη γεύση, αλλά αναγράφονται στα συστατικά. Θα αποφύγω επίσης τα πολύ επεξεργασμένα φαγητά, όπως οι έτοιμες σάλτσες ντομάτας, οι έτοιμες σούπες και τα ψωμιά του τοστ που φωνάζουν ‘αφράτο πλαστικό με αλάτι’. Όλα όσα αποφεύγω είναι πολύ νόστιμα, δε θα πω ψέματα. Αλλά τα ορατά αποτελέσματα της δίμηνης – προς το παρόν – διατροφής χωρίς πρόσθετο αλάτι, είναι εξαιρετικά.
Να και οι αλλαγές
Καταρχάς ξεφούσκωσα. Πλέον κουμπώνουν όλα μου τα ρούχα. Και, κυρίως, δεν αισθάνομαι δυσφορία μετά από κάθε γεύμα. Θα υπάρξουν και οι μέρες που το σώμα μου θα έχει κάνει κατακράτηση υγρών, αλλά ξέρω ότι αυτό δεν οφείλεται στο χεράκι μου και την (πάλαι ποτέ ενσωματωμένη σ’ αυτό) αλατιέρα.
Κατά δεύτερον, η κυτταρίτιδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Είναι προφανές ότι δε θα φύγει ποτέ εντελώς, αλλά αυτό δε με απασχολεί έτσι κι αλλιώς. Δεν ξεκίνησα τη διατροφή χωρίς αλάτι για να χάσω την κυτταρίτιδα, αλλά αυτό συνέβη και ήταν στ’ αλήθεια ευχάριστο. Επιπλέον, αισθάνομαι πιο ελαφριά, όχι μόνο μετά το φαγητό. Γενικότερα.
Προφανώς και τα οφέλη που δε φαίνονται άμεσα είναι τα σημαντικότερα: καλή αρτηριακή πίεση, προστασία της καρδιάς, μείωση κινδύνου εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου, καλή λειτουργία των νεφρών, μείωση πιθανοτήτων εμφάνισης οστεοπόρωσης.
Αλλά και μόνο το όφελος του ξεφουσκώματος να λάβω υπόψη, μου φτάνει και μου περισσεύει.
Θα μου πεις, «ως πότε θα τρως πράγματα που είναι άνοστα»; Κι εγώ θα σου πω ότι με τον καιρό συνηθίζεις μια χαρά να μην προσθέτεις αλάτι στο φαγητό.
Οι περισσότερες τροφές περιέχουν έτσι κι αλλιώς αλάτι, το οποίο φτάνει τον οργανισμό για την καλή ρύθμιση των ηλεκτρολυτών του. Πλέον καταλαβαίνω κάθε γνήσια γεύση του φαγητού: το καρότο π.χ. έχει γεύση καρότου και όχι αλατιού με καρότο. Το μαρούλι είναι γενικά άνοστο για μένα, αλλά με κάμποσο λεμόνι ή ένα καλό ξύδι, η γεύση του βελτιώνεται πολύ και μπορώ να το φάω χωρίς κόκκο αλατιού. Ούτε τις σάλτσες έκοψα, ούτε τα φαγητά που είναι πιο παχυντικά.
Θα φανεί αστείο, αλλά μόνο στα γλυκά δεν έχω κόψει το αλάτι. Τηρώ κανονικά κάθε συνταγή γλυκού, χωρίς να αφαιρώ το – λίγο, έτσι κι αλλιώς – αλάτι που μπορεί να περιλαμβάνει. Εκεί, όμως, πρόκειται για χημεία. Το αλάτι στα γλυκά υπάρχει για κάποιο λόγο, εξυπηρετεί τη γεύση και την υφή, που δε θα βγει όπως πρέπει, αν η χημεία της συνταγής διαταραχθεί.
Και στο φαγητό απέξω, ζητάω να μην προστεθεί αλάτι. Μια χαρά είναι και τα πιτόγυρα χωρίς αλάτι. Όταν, μάλιστα, τύχει να φάω μαγειρευτό απέξω, το οποίο έχει προετοιμαστεί κανονικά με φυσιολογική ποσότητα αλατιού, σε μια ώρα έχω λυσσάξει από τη δίψα. Ο οργανισμός μου έχει πλέον συνηθίσει να παίρνει το απαραίτητο αλάτι αθροιστικά από τις τροφές που καταναλώνει καθημερινά, και οτιδήποτε αλατισμένο χτυπάει αλάρμ.
Ορισμένες φορές θα θελήσω, φυσικά, να φάω και κάτι που είναι πάρα πολύ αλατισμένο.
Ποπ κορν στο σινεμά, πατατάκια, τυράκια και ζαμπονάκια. Φυσικά και θα φάω. Όπως είπα ξανά, δε θέλω να αποκλείσω εντελώς το αλάτι από τη διατροφή μου. Όμως, το πείραμα των δυο μηνών προς το παρόν έχει στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Έχει γίνει μια ευχάριστη κι ωφέλιμη συνήθεια, την οποία θα πρότεινα σε κάποιον να προσπαθήσει, έστω για λίγο. Τα αποτελέσματα αξίζουν και η ζωή χωρίς αλάτι δεν είναι αυτό που ακούγεται, αλλά κάτι πολύ καλύτερο.
