Ήδη από τη νεογνική ηλικία, ο άνθρωπος δείχνει τη προτίμηση του στη γλυκεία γεύση… Γλυκά, αρτοσκευάσματα, παγωτά, αναψυκτικά, χυμοί, ροφήματα όλα πλούσια σε ζάχαρη, βρίσκονται στο καθημερινό διαιτολόγιο πολλών από εμάς. Οι αρνητικές επιπτώσεις της συστηματικής και υπερβολικής κατανάλωσης ζάχαρης, είναι γνωστές και σχετίζονται με χρόνιες και εκφυλιστικές παθήσεις όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστερολαιμία, αλλά και ο καρκίνος.
Η αδυναμία των ανθρώπων για τις γλυκές γεύσεις σε συνδυασμό με το φόβο της κατανάλωσης ζάχαρης, έχει ευνοήσει την προώθηση τεχνιτών και φυσικών υποκατάστατων της ζάχαρης, γνωστά και ως γλυκαντικά. Το βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι αποδίδουν τη γλυκεία γεύση με ελάχιστες ή καθόλου θερμίδες και παράλληλα μπορούν να καταναλώνονται από άτομα που πάσχουν από διαβήτη. Ωστόσο επιστήμονες αναφέρουν, πως το σημαντικότερο μειονέκτημα τους είναι πως δεν βοηθούν τον άνθρωπο να απεξαρτηθεί από την επιθυμία του για γλυκό, το οποίο θεωρητικά είναι και το επιθυμητό.
Πλεονεκτήματα υποκατάστατων ζάχαρης:
Δεν επηρεάζουν το σωματικό βάρος. Τα περισσότερα υποκατάστατα ζάχαρης δεν αποδίδουν θερμίδες στον οργανισμό μας, καθώς φαίνεται πως δεν πέπτονται στο γαστρεντερικό σωλήνα ώστε να δώσουν ενέργεια. Μελέτες αναφέρουν πως τα υποκατάστατα ζάχαρης βοηθούν στην απώλεια βάρους και στη διατήρηση της, καθώς τα άτομα που τα καταναλώνουν φαίνεται πως συμμορφώνονται περισσότερο με τις διατροφικές συστάσεις για απώλεια βάρους. Θυμηθείτε όμως: τα προϊόντα του εμπορίου που περιέχουν υποκατάστατα ζάχαρης , δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι διαίτης όπως πιθανότατα να αναφέρουν. Σκεφτείτε πως είναι πολύ πιθανό, παρόλο που δεν περιέχουν ζάχαρη να περιέχουν άλλους απλούς υδατάνθρακες αλλά και λιπαρά! Οπότε και η κατανάλωση αυτών θα πρέπει να γίνεται με μέτρο .
Κατάλληλα για διαβητικούς. Τα περισσότερα από αυτά τα γλυκαντικά είναι ιδανικά για άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, καθώς το γεγονός πως δεν μεταβολίζονται, συνεπάγεται πως η κατανάλωση τους δεν οδηγεί σε αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.
Παραδείγματα υποκατάστατων ζάχαρης
Σακχαρίνη:
Χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό από το 1879.
Είναι 200 έως 700 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.
Δεν έχει θερμίδες.
Χρησιμοποιείται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων για παρασκευή γλυκών, ποτών, έτοιμων φρουτοχυμών.
Μελέτες σε αρουραίους έχουν συσχετίσει τη κατανάλωση της με ανάπτυξη καρκίνου της ουροδόχου κύστης, αλλά καμία μελέτη δεν έχει δείξει κάποιο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου σε ανθρώπους με αποτέλεσμα η κατανάλωση της να θεωρείται ασφαλής.
Ασπαρτάμη:
Δεν περιέχει θερμίδες και είναι 200 φόρες πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.
Χάνει τη γλυκύτητα της όταν θερμαίνεται για αυτό δεν χρησιμοποιείται για παρασκευές που απαιτούν μαγείρεμα σε υψηλές θερμοκρασίες.
Χρησιμοποιείται ευρέως σε τρόφιμα του εμπορίου ως γλυκαντικό, όπως αναψυκτικά, τσίχλες, δημητριακά πρωινού.
Παρόλο που έχει κατηγορηθεί, πάνω από 100 μελέτες αποδεικνύουν την ασφάλεια της.
Πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που πάσχουν από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια που ονομάζεται φαινυλκετονουρία (PKU), όπου δεν μεταβολίζουν τη φαινυλαλανίνη, ένα συστατικό της ασπαρτάμης.
Ακεσουλφάμη Κ:
Αποτελεί άλλο ένα μη θερμιδικό υποκατάστατο ζάχαρης.
Είναι 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.
Είναι θερμικά σταθερό και μπορεί αν χρησιμοποιηθεί για ψημένα τρόφιμα.
Σουκραλόζη:
Περισσότερες από 110 μελέτες την καταττάσουν στα ασφαλή μη θερμιδογόνα γλυκαντικά.
Είναι 700 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και αντέχει στη θερμική επεξεργασία.
Φρουκτόζη:
Φυσικά είναι ο πολυσακχαρίτης των φρούτων και έχει ίδιες θερμίδες με τη ζάχαρη.
Χρησιμοποιήθηκε ευρέως τα προηγούμενα χρόνια ως υποκατάστατο της ζάχαρης.
Δεν θεωρείται ιδανικό γλυκαντικό καθώς έχει συσχετισθεί με αύξηση της σύνθεσης λιπαρών οξέων στο σώμα με αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης και κατ’ επέκταση αύξηση του κινδύνου για παχυσαρκία και καρδιαγγειακά. Ακόμα έχει συσχετισθεί με αύξηση του ουρικού οξέως στο αίμα, αύξηση του κινδύνου εναπόθεσης λίπους στο ήπαρ και σακχαρώδους διαβήτη, καθώς εμφανίζει αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης.
Θυμηθείτε: οι παραπάνω αρνητικές επιπτώσεις έχουν μελετηθεί από τη κατανάλωση φρουκτόζης ως τεχνικό γλυκαντικό και όχι μέσα από τα φρούτα.
Γλυκοζίτες στεβιόλης:
Είναι τα φυσικά συστατικά του φυτού στέβια της Νότιας Αμερικής.
Είναι 200 με 400 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.
Θεωρείται απόλυτα ασφαλής και κατάλληλα για διαβητικούς καθώς δεν ανεβάζει το σάκχαρο στο αίμα.
Ολοκληρώνοντας, η με μέτρο κατανάλωση υποκατάστατων ζάχαρης φαίνεται πως είναι ασφαλής για την υγεία του ανθρώπου και μπορεί, στα πλαίσια μιας πλήρους διατροφής, να συμβάλει στον έλεγχο του σωματικού βάρους και του σακχάρου του αίματος. Πέρα από τα γλυκαντικά, τρόφιμα όπως μέλι, το σιρόπι αγαύης και μελάσας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μικρές ποσότητες ώστε να προσφέρουν φυσικά τη γλυκιά γεύση που τόσο επιθυμούμε.
Γράφει η Άννα Παπαγεωργίου, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Διευθύντρια Διατροφής Κέντρου Συμβουλευτικής Διατροφής «Ευρωστία»
