Το μέλι παράγεται από το νέκταρ που συλλέγουν οι μέλισσες από τα άνθη (ανθόμελο) και τις μελιτώδεις εκκρίσεις δασικών φυτών. Στην Ελλάδα τα βασικά του είδη είναι το θυμαρίσιο, το πευκόμελο, το ρεικόμελο, το βαμβακόμελο, της ελάτης, της καστανιάς, των εσπεριδοειδών και του ηλίανθου. Η αξία του ήταν αναγνωρισμένη από την αρχαιότητα. Για τους αρχαίους Έλληνες το μέλι αποτελούσε είδος κατανάλωσης, αλλά και προσφοράς στους θεούς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εύνοιά τους. Λόγω της πλούσιας χλωρίδας, το ελληνικό μέλι ποιοτικά και γευστικά συγκαταλέγεται στα καλύτερα παγκοσμίως.

Η διατροφική του αξία
Είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες (γλυκόζη και φρουκτόζη), ενώ περιέχει πρωτεΐνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, αμινοξέα, ένζυμα, ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, ψευδάργυρο) και νερό. Όσον αφορά τη θερμιδική του αξία, μία κουταλιά, που ισοδυναμεί με περίπου 21 γρ., δίνει 64 θερμίδες, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα ζάχαρης έχει 84 θερμίδες. Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί συμβουλεύουν να προτιμούμε το μέλι αντί για τη ζάχαρη. 

Πώς μας ωφελεί
*Ιαματικό: Η θεραπευτική του δράση οφείλεται στην πλούσια περιεκτικότητά του σε φλαβονοειδή και φαινολικό οξύ. Έρευνα έχει δείξει ότι η ημερήσια κατανάλωση μελιού μειώνει τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος κατά δύο 24ωρα. 
*Επουλωτικό: Έχει διαπιστωθεί ότι επιταχύνει την επούλωση των πληγών, ενώ δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Η ιδιότητα αυτή αποδίδεται στο γεγονός ότι είναι υγροσκοπικό, δηλαδή «ρουφάει» την υγρασία από τα μικρόβια, με αποτέλεσμα να τα αφυδατώνει και να τα σκοτώνει. 
* Τονωτικό: Περιέχει απλούς υδατάνθρακες (γλυκόζη, φρουκτόζη), που παρέχουν άμεσα ενέργεια στον οργανισμό μας, ενώ παράλληλα ωφελούν τη μνήμη. 
n Αφροδισιακό: Επειδή είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά στοιχεία, τα οποία συμβάλλουν στην καλή κυκλοφορία του αίματος, θεωρείται τροφή που αυξάνει την ερωτική επιθυμία. Τα καρύδια με μέλι, άλλωστε, έχουν τη φήμη του καλύτερου αφροδισιακού. 
* Καλλυντικό: Λόγω της υψηλής θρεπτικής του αξίας και της ιδιότητάς του να απορροφά και να διατηρεί νερό στα μόριά του, το μέλι θεωρείται εξαιρετική τροφή για το δέρμα και ειδικά για τις ξηρές και αφυδατωμένες επιδερμίδες. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά του συστατικά καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες, μεταξύ άλλων, ευθύνονται για την πρόωρη γήρανση. 
Προσοχή: Όσοι υποφέρουν από διαπιστωμένη αλλεργία σε διάφορα είδη γύρης, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με το ανθόμελο.

Όταν «ζαχαρώνει»
Η κρυστάλλωση των γλυκαντικών ουσιών είναι χαρακτηριστικό του ανθόμελου και δηλώνει αγνότητα. Πρόκειται για μια φυσική διαδικασία που σχετίζεται με την αναλογία φρουκτόζης και γλυκόζης στη σύνθεσή του. Τα μέλια που «ζαχαρώνουν» γρήγορα (1-3 μήνες) είναι της πορτοκαλιάς, του βαμβακιού, της ερείκης και του ηλίανθου, μεγαλύτερο χρόνο (8-18 μήνες) χρειάζονται της καστανιάς και του θυμαριού, ενώ της ελάτης και το πευκόμελο δεν κρυσταλλώνουν, λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς τους σε γλυκόζη. Για να ρευστοποιήσουμε το μέλι, αρκεί να το λιώσουμε σε μπεν μαρί, σε θερμοκρασία που δεν θα υπερβαίνει τους 45-50° C. Η σωστή διατήρησή του επιβάλλει την αποθήκευσή του σε γυάλινο ή μεταλλικό δοχείο, εκτός ψυγείου, σε χώρο δροσερό και σκοτεινό. 

Στην κουζίνα
Εκτός από την παρασκευή γλυκών, το μέλι χρησιμοποιείται και στη μαγειρική και συνηθέστερα σε σάλτσες για κρέατα και θαλασσινά ή σε ντρέσινγκ για σαλάτες (π.χ. μαζί με μουστάρδα ή πορτοκάλι). Χρησιμοποιείται, επίσης, στα οινοπνευματώδη ποτά, όπως στο ρακόμελο. 

Ακατάλληλο για τα βρέφη
Οι παιδίατροι απαγορεύουν την κατανάλωσή του από βρέφη που δεν έχουν συμπληρώσει τον πρώτο χρόνο ζωής τους, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να πάθουν αλλαντίαση, μια τοξική δηλητηρίαση που οφείλεται σε ένα βακτήριο στο μέλι. Το βακτήριο αυτό αναπτύσσεται στο ανώριμο ακόμη γαστρεντερικό σύστημα του μωρού και αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Τα γιατροσόφια της γιαγιάς
Κρυολόγημα: Για τον βήχα φτιάχνουμε φυσικό αντιμικροβιακό σιρόπι με λεμόνι και μέλι, που μαλακώνει τον λαιμό και σταματά το ενοχλητικό γαργάλημα. Σε ένα κατσαρολάκι με λίγο νερό, βράζουμε ένα λεμόνι με τη φλούδα του για περίπου 5΄. Κατόπιν, το βγάζουμε, το κόβουμε στη μέση και το στύβουμε. Όσο είναι ακόμα ζεστό, διαλύουμε στον χυμό του 
3 κουταλιές μέλι, ανακατεύουμε καλά και το πίνουμε σε 2 δόσεις μέσα στην ημέρα. 
Δυνατά και λαμπερά μαλλιά: Σε 4 φλιτζάνια ζεστό νερό, διαλύουμε 1 φλιτζανάκι μέλι και αφού λουστούμε κανονικά με το σαμπουάν μας και στεγνώσουμε ελαφρά τα μαλλιά με μια πετσέτα, απλώνουμε πάνω τους το διάλυμα του μελιού. Το αφήνουμε να δράσει για 10-15΄ και κατόπιν ξεβγάζουμε με άφθονο νερό. Επαναλαμβάνουμε ύστερα από κάθε λούσιμο για όσο διάστημα χρειαστεί. 
Οστεοπόρωση: Πίνουμε πρωί και βράδυ, κατά προτίμηση ενδιάμεσα από τα γεύματα, ένα ποτήρι νερό στο οποίο έχουμε διαλύσει 2 κουταλάκια μηλόξιδο και 1 κουταλιά μέλι. Το ξίδι διευκολύνει την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό, ενώ το μέλι, εκτός από όλες τις άλλες δυναμωτικές ουσίες που παρέχει, περιέχει και ασβέστιο (4 mg/100 γρ.). 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ τον κ. ΧΑΡΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟ, MMedSci. SRD, κλινικό διαιτολόγο-βιολόγο, προϊστάμενο του Διαιτολογικού Τμήματος στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό» και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (www.dimosthenopoulos.gr), την κ. ΓΙΑΝΝΑ ΠΕΡΓΑΝΤΑ, φαρμακοποιό (www.perganda.gr), και την οικογένεια ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗ, επαγγελματίες παραγωγούς μελιού.